Het Evangelie van Thomas is een verzameling van 114 uitspraken (logia genoemd) die aan Jezus worden toegeschreven. Anders dan de vier canonieke evangeliën (Mattheüs, Marcus, Lucas, Johannes) bevat het geen doorlopend verhaal, maar een reeks losse uitspraken, vaak in de vorm van korte wijsheden of dialogen. Het is een zogenaamd gnostisch geschrift: het legt nadruk op innerlijke kennis (gnosis) als weg tot verlossing, niet op geloof in de kruisdood of opstanding.
In december 1945 werden in Nag Hammadi (Egypte) bij toeval dertien leren bundels (codices) gevonden door een lokale boer, Mohammed Ali al-Samman. Deze bundels bevatten 52 teksten in het Koptisch, waaronder het Evangelie van Thomas. De teksten werden verstopt in een kruik en begraven, waarschijnlijk in de 4e eeuw, mogelijk door monniken die bang waren dat hun geschriften door de opkomende orthodoxe kerk als ketters zouden worden vernietigd.
Het Thomas-evangelie zelf is waarschijnlijk een Koptische vertaling van een oorspronkelijk Griekse tekst, daterend uit de eerste helft van de 2e eeuw (mogelijk zelfs eerder). Het Evangelie van Thomas opent met de zin:
“Dit zijn de geheime woorden die de levende Jezus sprak, en die Didymus Judas Thomas opschreef.”
Na de ontdekking duurde het een tijd voordat de teksten volledig werden bestudeerd en gepubliceerd. In de jaren 1950–60 werkten teams van wetenschappers (onder leiding van o.a. Jean Doresse en James M. Robinson) aan de vertaling. De volledige Engelse vertaling verscheen pas in de jaren 70.
Het Thomas-evangelie kreeg veel aandacht omdat:
-Het mogelijk een van de oudste bronnen over Jezus bevat.
-Het een ander beeld van Jezus geeft: niet als verlosser door kruis en opstanding, maar als wijsheid leraar.
-Het vragen opriep over hoe breed het vroege christendom eigenlijk was, vóórdat de kerk zich orthodox organiseerde.
Belangrijk is dat er in dit Evangelie geen kruisiging, opstanding of eindtijdverwachting voorkomt.
Het benadrukt daarentegen dat het Koninkrijk van God al in en om je heen aanwezig is. Kennis van de innerlijke waarheid wordt gezien als de sleutel tot eeuwig leven.
Sommige uitspraken lijken sterk op passages uit de canonieke evangeliën; andere zijn uniek en klinken bijna zen-boeddhistisch of mystiek.
Het Evangelie van Thomas is nu een van de meest bestudeerde apocriefe evangeliën. Het roept vragen op over hoeveel verschillende stromingen er in het vroege christendom waren. Maar ook of sommige logia misschien zelfs ouder zijn dan de canonieke evangeliën en hoe gnostische ideeën zich verhielden tot de meer kerkelijke leer.
Het is vandaag de dag zowel theologisch, historisch als spiritueel van groot belang en fascineert niet alleen wetenschappers, maar ook spirituele zoekers en alternatieve christelijke bewegingen.
Reactie plaatsen
Reacties